Ciąża, jak zapewne wiesz, trwa 9 miesięcy, ale lekarze operują także tygodniami lub trymestrami. 14 tydzień ciąży to początek 4 miesiąca ciąży i 2 trymestru ciąży. To 12 tydzień życia dziecka. Brzuch w 14. tygodniu ciąży – zmiany w Twoim ciele. Niektóre kobiety uważają, że już w 14. tygodniu ciąży, ruchy płodu są 15 tydzień ciąży, 15 TC. To już piętnasty tydzień, od kiedy w twoim ciele powstało nowe życie, które obecnie mierzy około 10 centymetrów a jego waga waha się na granicy 50g. Być może, że właśnie ze względu na charakter pracy lub samopoczucie postanowiłaś ten czas spędzić w domu w spokoju. 14 tydzień ciąży – brzuch przyszłej matki. Wraz z powiększającym się brzuchem, który powinien już być widoczny, rozciągają się więzadła macicy, co może wywoływać silne bóle w podbrzuszu, miednicy i pachwinach. Zachowanie aktywności fizycznej oraz masaże stóp mogą złagodzić te dolegliwości. Fast Money. 15 tydzień ciąży to 13 tydzień życia dziecka — trwa 4 miesiąc ciąży i drugi trymestr. Podczas tego tygodnia płód intensywnie rośnie. Zmieniają się jego proporcje: głowa robi się mniejsza w stosunku do tułowia, wydłużają się wreszcie dolne kończyny. Dziecko intensywnie się porusza, trenując mięśnie i przygotowując je do podjęcia przyszłych funkcji. Niemal cała powierzchnia ciała płodu reaguje już na bodźce, stopniowo rozwijają się poszczególne zmysły. W 15 tygodniu ciąży niektóre przyszłe mamy mogą już poczuć ruchy płodu. Dlatego zobacz, jakie objawy są charakterystyczne dla tego czasu i jak radzić sobie z typowymi dolegliwościami. Sprawdź też, jak dbać o skórę ciąży i które zabiegi kosmetyczne są w pełni bezpieczne, a których lepiej jest unikać. Jak rozwija się płód w 15 tygodniu ciąży? Jak wygląda płód w 15 tygodniu ciąży? Objawy w 15 tygodniu ciąży Przebarwienia w ciąży: jak dbać o skórę? Rozstępy w ciąży: jak dbać o skórę? Inne problemy skórne w ciąży Zabiegi kosmetyczne w trakcie ciąży: które są bezpieczne, a z których lepiej zrezygnować? Jak rozwija się płód w 15 tygodniu ciąży? 15 tydzień ciąży to 13 tydzień życia płodu. Trwa 4 miesiąc ciąży i drugi trymestr. W tym tygodniu nie zachodzą żadne poważne zmiany, natomiast ma miejsce intensywny wzrost tułowia, dzięki któremu głowa płodu powoli uzyskuje odpowiednie proporcje. Znacznie dłuższe są już także kończyny dolne, które rozwijają się nieco później od kończyn górnych — te osiągnęły już swoją docelową długość. Stopniowo zaczynają zmieniać się rysy twarzy, ponieważ oczy zbliżają się coraz bardziej ku przodowi, a uszy przesuwają się nieco do góry. Cały czas prostuje się głowa, a szyja jest już dobrze ukształtowana. Na podstawie zewnętrznych narządów płciowych można rozpoznać płeć dziecka. Już niedługo w jajnikach płodów żeńskich zaczną powstawać pęcherzyki pierwotne z komórkami jajowymi. Płód stopniowo zaczyna pokrywać się meszkiem włosowym, czyli lanugo — proces ten będzie trwał aż do 20 tygodnia ciąży, kiedy pokryje się nim cały. Jednocześnie trwa powstawanie skóry właściwej, a w naskórku wydzielana jest już melanina, czyli substancja odpowiadająca za pigmentację1. Kości coraz szybciej twardnieją i zdolne są do gromadzenia rosnącej ilości wapnia — dlatego przy badaniu radiologicznym płodu na tym etapie można by już uwidocznić cały szkielet2. W dalszym ciągu rozwija się również szpik kostny. Pomimo twardnienia, kości nadal będą stosunkowo elastyczne aż do porodu, co pomoże dziecku w przejściu przez miednicę, a potem pochwę3. W 15 tygodniu ciąży płód intensywnie się porusza Jego aktywność staje się stopniowo nie tylko coraz większa, ale też bardziej celowa, zorganizowana i obejmująca konkretne grupy mięśniowe. Można użyć w stosunku do niej określenia „trening mięśniowy” — dzięki niemu płód zdobywa i ćwiczy umiejętności potrzebne w przyszłości. Od ok. 14 tygodnia ciąży funkcjonują już mięśnie niezbędne do ssania, oddychania, artykulacji czy chwytania i niemal od początku podlegają takiemu treningowi. Płód może kopać, ruszać palcami, zginać i obracać kończyny czy nawet ściągać brwi. Mniej więcej w tym samym czasie możemy zaobserwować też spontaniczne podnoszenie górnej wargi, będące zaczątkiem późniejszego odruchu ssania. Co ciekawe, dzięki ukształtowanym już w 3 miesiącu ciąży strunom głosowym, dziecko może płakać jeszcze przed narodzeniem — udowodnił to eksperyment polegający na wstrzyknięciu do pęcherza płodowego bańki powietrza. W 15 tygodniu ciąży mają też miejsce pierwsze spontaniczne ruchy przypominające oddychanie, podczas których następuje skurcz klatki piersiowej4. Około 14-15 tygodnia ciąży niemal całe ciało płodu jest już wrażliwe na dotyk Poza czubkiem głowy i jej bokami, co ma zapewnić mu bardziej komfortowe przyjście na świat. Płód może też mieć już swoją ulubioną pozycję; chociaż ucisk na brzuch czy jego dotykanie nie są dla niego niebezpieczne lub nieprzyjemne, może reagować na nie intensywnymi ruchami5. Między 15 a 18 tygodniem ciąży wieloródki mogą już poczuć ruchy dziecka; pozostałe kobiety muszą na to poczekać mniej więcej do 18 tygodnia6. 1. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Hieronim Bartel, Embriologia: podręcznik dla studentów, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 2012 2. Abrahams Peter, Ciąża. Wszystko, co trzeba wiedzieć od poczęcia do porodu, Świat Książki, Warszawa 2009 3. Dr Anderson John, Dr Boogert Tom, Dr Greg Kesby, O’Connor Janette, Dr Robertson Robert, Dr Scott Fergus, Kalendarz mojej ciąży, wydawnictwo Feeria 4, 5. Kornas-Biela Dorota, Prenatalny rozwój dziecka, 6. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich Jak wygląda płód w 15 tygodniu ciąży? W 15 tygodniu ciąży płód mierzy mniej więcej 10 cm (CRL) i waży około 70 gramów. Jego długość stopy (FL) wynosi ok. 12 mm7. Pamiętajmy jednak, że tempo wzrostu i nabierania masy jest kwestią indywidualną. Największą zmianą zachodzącą w ciągu ostatnich dni jest zwiększenie rozmiaru całego ciała w stosunku do głowy płodu — głowa stanowi już nieco mniej niż 1/3 całej jego wielkości. Jest też znacznie bardziej wyprostowana, dzięki dobrze ukształtowanej szyi. Zauważalnie dłuższe są kończyny dolne, coraz lepiej widoczne są zaczątki paznokci na paluchach8. Przez bardzo cienką skórę widać rozwijający się system krwionośny, jednak niektóre miejsca pokrywać już może meszek płodowy, który później przekształci się w owłosienie. Podczas badania USG często można zaobserwować, jak płód „ssie” kciuk9. 7, 8. Miller, Hanretty, Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000 r. 9. Abrahams Peter, Ciąża. Wszystko, co trzeba wiedzieć od poczęcia do porodu, Świat Książki, Warszawa 2009 Objawy w 15 tygodniu ciąży 15 tydzień ciąży to czas, kiedy ustępują już mdłości i wymioty. Kobietom nie dokucza także konieczność częstego korzystania z toalety, ponieważ macica unosi się i nie uciska już pęcherza moczowego. Macica jest teraz mniej więcej wielkości melona, a jej dno można wyczuć prawie w połowie drogi między spojeniem łonowym a pępkiem. Przyszła mama może już zauważyć, że niektóre ubrania robią się za ciasne w talii. Z reguły ciężarne w tym okresie mają spory apetyt, rozpoczyna się też czas systematycznego przybierania na wadze. W II trymestrze przyrost wagi wynosi mniej więcej 5-7 kg; kobieta może się spodziewać, że co tydzień przytyje ok. 0,5 kg10. Ze względu na lepsze samopoczucie i odczuwany często przypływ energii, wiele kobiet w drugim trymestrze chętnie podejmuje współżycie seksualne. Nie ma do tego przeciwwskazań, o ile ciąża przebiega w prawidłowy sposób — nie należy obawiać się zrobienia krzywdy dziecku, ponieważ jest ono w naturalny sposób chronione i nic mu nie grozi w związku z taką aktywnością. Wzrost macicy oraz zmiany hormonalne powodujące zatrzymywanie płynów w organizmie oraz rozluźnienie ścięgien i więzadeł, a także rozrost i rozmiękczenie tkanki chrzęstnej i kostnej, stają się przyczyną częstych w drugim trymestrze dolegliwości bólowych. Mogą one dotyczyć: – podbrzusza, – stawów krzyżowo-biodrowych, – również okolic lędźwiowo-krzyżowych11. Część kobiet odczuwa również dolegliwości związane z zespołem cieśni nadgarstka, nazywanego też zespołem kanału nadgarstka. Chociaż najczęściej diagnozuje się go w trzecim trymestrze ciąży, to w przypadku wielu kobiet objawy pojawić się mogą znacznie wcześniej. W 15 tygodniu ciąży wieloródki mogą już po raz pierwszy poczuć ruchy płodu (dzieje się to najczęściej między 15 a 18 tygodniem ciąży). Są na razie bardzo delikatne, przypominają łaskotanie czy mrowienie. W przypadku kobiet, które jeszcze nie rodziły, ruchy wyczuwalne są najczęściej między 18 a 20 tygodniem ciąży12. Warto wiedzieć Zespół cieśni nadgarstka a ciąża W kanale nadgarstka przebiega nerw pośrodkowy. Ucisk na niego powodować może szereg nieprzyjemnych dolegliwości, które u kobiet ciężarnych pojawiają się częściej niż u innych. Do najczęściej występujących objawów zespołu kanału nadgarstka zaliczyć możemy: – drętwienie palców (kciuk, palec wskazujący, palec długi i palec serdeczny) i zaburzenia czucia, – ból rąk, – wypadanie przedmiotów z rąk, – także obniżenie sprawności manualnej; dotyczy zwłaszcza wykonywania czynności wymagających precyzji. Charakterystyczne jest nasilenie objawów w nocy czy budzenie się ze zdrętwiałymi dłońmi. Objawy dotyczyć mogą obu dłoni, co zdarza się często właśnie w przypadku kobiet ciężarnych. Możliwe jest również promieniowanie objawów w kierunku przedramienia. Dlaczego zespół cieśni nadgarstka często pojawia się podczas ciąży? Okazuje się, że ciąża może być czynnikiem ryzyka z wielu względów jak – ucisk nerwu pośrodkowego wynikający ze zwiększonego zatrzymywania płynów w ciele kobiety ciężarnej (szczególnie prawdopodobne u kobiet rodzących po raz pierwszy i borykających się z obrzękami), – zmiany w zakresie gospodarki hormonalnej, – również cukrzyca ciężarnych, związana ze spowolnieniem przewodzenia impulsów nerwowych. Jak można leczyć zespół cieśni nadgarstka? – Zespół cieśni nadgarstka nie jest często diagnozowany, ponieważ wiele kobiet, u których objawy nie są bardzo nasilone, nie podejmuje żadnych działań w tym celu. Warto go jednak nie lekceważyć, możliwa jest bowiem znacząca poprawa komfortu kobiety. – W trakcie ciąży stosuje się przede wszystkim usztywnienie nadgarstka przez założenie ortezy. – Innym rozwiązaniem jest odpowiednia fizykoterapia. – Wskazana jest dieta ograniczająca spożycie soli, sprzyjającej zatrzymywaniu wody w organizmie. – Również leczenie operacyjne czy blokada sterydowa stosowane są tylko w skrajnie nasilonych przypadkach. Źródło: Bręborowicz Maciej, Gruca-Stryjak Karolina, Krzyścin Mariola, Romanowski Leszek, Bręborowicz Grzegorz, Objawy zespołu kanału nadgarstka w ciąży i połogu, materiały ze strony Na początku II trymestru mogą pojawić się pewne niezbyt nasilone dolegliwości, które często nie są kojarzone z ciążą. Mowa tu o uczuciu zatkanego nosa (pomimo braku infekcji), zatykaniu się uszu, krwawieniach z nosa czy krwawieniu dziąseł. O ile objawy te nie są bardzo nasilone, nie ma powodu do niepokoju — są związane ze zwiększonym dopływem krwi do błon śluzowych. Warto unikać pomieszczeń, gdzie powietrze jest wyjątkowo suche; można też skorzystać z nawilżaczy powietrza. Innym nietypowym objawem jest tzw. pregnezja, nazywana amnezją ciążową. Temat wciąż budzi kontrowersje, ponieważ brak jest jednoznacznego potwierdzenia występowania tego zjawiska — część badań wskazuje na jego istnienie, inne wręcz przeciwnie. Zakłada się jednak, że pod wpływem „huśtawki hormonalnej” oraz dużego obciążenia organizmu i stresu, podczas II trymestru kobiety często zapominają o różnych sprawach, mają problemy z koncentracją czy wykonywaniem kilku czynności jednocześnie. Objawy te ustępują na dalszym etapie ciąży13. Włosy i paznokcie w trakcie ciąży – W czasie ciąży paznokcie rosną bardzo szybko, choć jednocześnie stają się bardziej podatne na złamania. – Widoczny jest szybszy wzrost włosów, które zarazem stają się grubsze i wyglądają bardzo zdrowo. Taka sytuacja związana jest z wydłużeniem fazy wzrostu włosów pod wpływem estrogenów. – Musimy jednak pamiętać, że po porodzie dochodzi do wypadania dużej części włosów, co jest zjawiskiem w pełni naturalnym; nie powinno budzić obaw. – Należy się również liczyć z wystąpieniem hirsutyzmu, czyli pojawieniem się włosów w miejscach, w których zwykle występują u mężczyzn np. twarz czy ręce. Jest to efektem zwiększonego poziomu androgenów. Najczęściej hirsutyzm mija po porodzie, chociaż w niektórych przypadkach niezbędna będzie depilacja. Źródło: Poradnik dla kobiet w ciąży, materiały Fundacji Szczęśliwe Macierzyństwo, Inne objawy mogące towarzyszyć kobiecie w 15 tygodniu ciąży to – objawy skórne (powstawanie przebarwień, początek tworzenia się rozstępów), – częste gazy i wzdęcia, – duszności czy zadyszka, – obrzęki nóg i dłoni, – zmęczenie i drażliwość (powinny już powoli ustępować), – także obrzmienie i tkliwość piersi, – powstawanie żylaków, – również wzrost włosów oraz paznokci. Problemy z trawieniem w II trymestrze: jak można sobie pomóc? Ustąpienie nudności, wymiotów czy wrażliwości na zapachy to dla wielu kobiet ogromna ulga. W drugim trymestrze mogą nasilić się natomiast dolegliwości ze strony układu trawiennego, które trwają przez cały okres ciąży. Jedną z nich są uporczywe zaparcia, związane ze spowolnieniem procesów trawiennych. Istnieje kilka sposobów na walkę z nimi: – wypijanie dużej ilości wody: powinny być to minimum 2 litry wody dziennie, – spożywanie produktów z dużą ilością błonnika: przyspieszy on trawienie, znajdziemy go w produktach zbożowych z pełnego ziarna, świeżych warzywach oraz owocach, – aktywność fizyczna: skutecznie pobudza perystaltykę jelit, nawet jeśli jest to tylko krótki spacer, – również środki przeczyszczające: ale tylko te przeznaczone dla kobiet w ciąży, niepodrażniające jelit. Innym problemem jest towarzysząca wielu kobietom niemal od samego początku ciąży zgaga. Oto kilka sposobów, by sobie z nią radzić: – spożywanie dość często niewielkich porcji jedzenia: zamiast dużych porcji jedzonych np. dwa razy dziennie, – unikanie dań ostrych, tłustych czy kwaśnych, – mleko lub jogurt naturalny spożywane między posiłkami pomagają w zneutralizowaniu kwasu żołądkowego, – jedzenie w jak najbardziej wyprostowanej pozycji pomoże uniknąć dodatkowego ściskania żołądka, – także spanie z wysoko ułożoną głową pomoże zniwelować występowanie nieprzyjemnych objawów w nocy. Źródło: Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016 10, 11. Urtnowska Katarzyna, Bułatowicz Irena, Radzimińska Agnieszka, Woźniak Magdalena, Wiśniewski Jacek, Zukow Walery, Fizjologiczne zmiany w układzie ruchu ciężarnej oraz związane z tym dolegliwości bólowe odcinka lędźwiowo-krzyżowego, 12. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich 13. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016 Przebarwienia w ciąży: jak dbać o skórę? Przebarwienia ciążowe pojawiają się najczęściej w drugim trymestrze ciąży, chociaż jest to kwestią indywidualną. Tworzą się w wyniku zwiększonej pigmentacji, polegającej na odkładaniu się większej ilości melaniny — cały ten proces związany jest z działaniem hormonów, zwłaszcza estrogenów14. Jednym z pierwszych przebarwień jest to powstające wokół brodawek sutkowych. Pojawiają się one również w okolicach krocza, przyczyniają do ciemnienia pieprzyków, znamion oraz blizn. Charakterystyczna dla kobiet w ciąży jest linea nigra (kresa ciemna), czyli ciemna kreska biegnąca mniej więcej od pępka w dół brzucha — czasem pojawia się już na początku II trymestru, kiedy indziej nieco później, a u niektórych kobiet w ogóle nie jest widoczna. Przebarwienia na twarzy określamy mianem ostudy ciążowej. Ciemniejsza skóra pojawia się zwykle na policzkach, czole oraz w pobliżu grzbietu nosa. Pojawiające się w czasie ciąży przebarwienia są w pełni naturalne i nie świadczą o żadnych nieprawidłowościach. Większość z nich znika jakiś czas po porodzie. Warto wiedzieć, że przebarwienia mogą jeszcze bardziej ciemnieć pod wpływem słońca — dlatego dobrym rozwiązaniem będzie sięgnięcie po bezpieczne dla kobiet w ciąży kremy z wysokimi filtrami UV (SPF 50+). Jeśli przebarwienia stanowią dla nas duży problem estetyczny, możemy też sięgnąć po naturalne kremy rozjaśniające np. na bazie ogórków15. 14. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016 15. Dr n. med. Bień Agnieszka, mgr Turkosz Agnieszka, mgr Stadnicka Sabina, Kasprzak Joanna, Jamróg Magdalena, Zabiegi pielęgnacyjne i pielęgnacja skóry kobiety ciężarnej, Rozstępy w ciąży: jak dbać o skórę? II trymestr to czas pojawiania się pierwszych rozstępów skórnych. Najczęściej możemy zaobserwować je na brzuchu, piersiach, pośladkach oraz udach. Na początku mają barwę sinoczerwoną, stopniowo robią się bladoróżowe. Ich tworzenie się jest wynikiem rozciągania skóry spowodowanego wzrostem macicy oraz działania hormonów powodujących naruszenie struktury włókien kolagenowych. Za sprawą wydzielanego przez korę nadnerczy kortyzolu synteza kolagenu i elastyny ulega zaburzeniu. Te odpowiadające za elastyczność skóry struktury nie są więc teraz w stanie zapewnić jej wystarczającej odporności na rozciąganie. Dodatkowo podczas ciąży ma miejsce zwiększenie wytwarzania mediatorów zapalnych, co pogłębia degradację struktur odpowiadających za elastyczność16. Rozstępy pojawiają się właściwie u każdej kobiety (dokładnie u 90% przyszłych mam17), jednak ich ilość oraz nasilenie to kwestia indywidualna, w dużej mierze warunkowana genetycznie. Nie bez znaczenia jest także wiek kobiety oraz jej tryb życia przed ciążą; młodszy wiek i aktywność fizyczna sprzyjają utrzymaniu jędrności skóry i sprawiają, że jest mniej podatna na postawanie rozstępów. Warto podkreślić, że powstawanie rozstępów jest w pełni naturalne. Nie da się całkowicie wyeliminować ich powstawania, jednak dbając o kondycję skóry, możemy obniżyć ich widoczność i sprawić, że skóra szybciej powróci do pierwotnego stanu. Pierwsze rozstępy możemy zauważyć najczęściej około 5-7 miesiąca ciąży, jednak profilaktykę przeciwko ich powstawaniu warto wdrożyć już w pierwszym trymestrze. Dobrze sprawdzają się – emolienty, czyli substancje służące do natłuszczania skóry, – również substancje nawilżające, – balsamy czy kremy zawierające witaminę E, kolagen i elastynę, – także specjalne kremy przeciwko rozstępom, – masaż miejsc podatnych na powstawanie rozstępów (poza brzuchem!) szorstką gąbką czy szczotką, w celu poprawienia krążenia. Pamiętajmy oczywiście, że wszystkie kosmetyki powinny być przeznaczone dla kobiet w ciąży i nie zawierać substancji szkodliwych dla płodu. Jeżeli przez dłuższy czas po porodzie rozstępy będą nadal bardzo widoczne, możemy skorzystać z takich metod jak ich rozjaśnianie, peelingi czy specjalne zabiegi kosmetyczne polegające na spłycaniu oraz wygładzaniu powstałych zmian. Będzie to jednak możliwe dopiero po zakończeniu karmienia piersią. Kosmetyki w ciąży: TAK NIE – specjalne kosmetyki przeznaczone dla kobiet ciężarnych – masło kakaowe – witaminy C i E – masło shea, czyli karite – kolagen i elastyna- składniki pochodzenia roślinnego takie jak wąkrotka azjatycka, ekstrakt z soi, kasztanowiec indyjski – także masło awokado – retinol – kwas salicylowy – nadtlenek benzoilu – niektóre olejki eteryczne np. szałwiowy, bergamotowy, rozmarynowy, cedrowy – fluor – amoniak – syntetyczne detergenty – triklosan, tetracykliny, kwas azelainowy – duża ilość konserwantów – także kwasy owocowe o wysokim stężeniu kwasów AHA Źródło: Poradnik dla kobiet w ciąży, materiały Fundacji Szczęśliwe Macierzyństwo, dr n. med. Bień Agnieszka, mgr Turkosz Agnieszka, mgr Stadnicka Sabina, Kasprzak Joanna, Jamróg Magdalena, Zabiegi pielęgnacyjne i pielęgnacja skóry kobiety ciężarnej, 16, 17. Poradnik dla kobiet w ciąży, materiały Fundacji Szczęśliwe Macierzyństwo, Inne problemy skórne w ciąży Jednym z częstych problemów skórnych dotykających kobiety w II trymestrze ciąży jest świąd. Zazwyczaj dotyczy on skóry powiększającego się brzucha, a wśród jego przyczyn wymienić można: – zmianę pracy gruczołów odpowiadających za właściwe natłuszczenie i nawilżenie skóry (wywołaną „burzą hormonów”), – napięcie skóry na brzuchu, związane ze stopniowym zwiększaniem się jego obwodu. Pragnąc zniwelować uporczywy świąd, należy działać dwutorowo: z jednej strony wzmacniać włókna skóry, dzięki czemu nie będzie tak podatna na rozciąganie; z drugiej natomiast zadbać o jej właściwe nawilżenie. Pomocne będą naturalne tłuszcze roślinne np. masło z awokado18. Kolejnym częstym problemem jest nasilenie łojotoku i silniejsze pocenie się w czasie ciąży, związane ze zwiększoną aktywnością gruczołów. Szczególnie odczuć to mogą kobiety mające skłonności do powstawania trądziku. Warto postawić na bardzo delikatne preparaty oczyszczające skórę o lekkiej konsystencji. Pomocne będą również regularne peelingi, które pozwolą pozbyć się martwego naskórka i uzyskać odpowiedni poziom nawilżenia. Inną dolegliwością, która pojawiać się może już w I trymestrze, a w II zwykle się nasila, jest powstawanie tzw. pajączków, czyli widocznych pod skórą sieci cienkich naczyń krwionośnych. Są one wynikiem zmian w układzie krążenia oraz działania hormonów. Dla większości kobiet stwarzają głównie problem natury estetycznej — można go niwelować, stosując np. kremy na bazie mięty czy kasztanowca indyjskiego19. Warto jednak pamiętać, że „pajączki” mogą w późniejszym stadium przerodzić się w żylaki. Dobrym pomysłem będzie więc noszenie specjalnych rajstop przeciwżylakowych czy unikanie długiego przebywania w pozycji stojącej lub siedzącej. W czasie ciąży trudno do końca przewidzieć, jak zareaguje skóra — jest to w dużej mierze kwestia indywidualna. Dlatego część kobiet pod wpływem zmian hormonalnych wygląda kwitnąco, inne borykać się muszą z poważnymi problemami skórnymi. Zawsze dobrym rozwiązaniem będzie profilaktyka: zadbanie o odpowiednie nawilżenie, oczyszczenie i ujędrnienie skóry. 18, 19. Poradnik dla kobiet w ciąży, materiały Fundacji Szczęśliwe Macierzyństwo, Zabiegi kosmetyczne w trakcie ciąży: które są bezpieczne, a z których lepiej zrezygnować? W II trymestrze ciąży wiele kobiet czuje się lepiej i ma więcej energii. Dlatego warto wykorzystać ten czas do zadbania o swoje ciało, dla którego ciąża jest tak dużym obciążeniem. W tym czasie bezpiecznie stosować można wiele zabiegów kosmetycznych np.: – farbowanie włosów farbą bez amoniaku (w I trymestrze farbowanie włosów w ogóle jest niewskazane), – zabiegi upiększające paznokcie (nie istnieją dowody na ich szkodliwość dla płodu); z pewnością polecany jest manicure japoński, który nawilża i odżywia podatne na łamliwość płytki paznokci, – masaż relaksacyjny twarzy np. z użyciem olejku eterycznego; pomaga zapobiegać powstawaniu opuchlizny, redukuje stres, nawilża i ujędrnia skórę, – natryski naprzemienne (raz ciepła, raz zimna woda); mają pozytywny wpływ na układ krążenia oraz ujędrnienie skóry, – relaksujące kąpiele z olejkami eterycznymi, – także masaże (tylko te wykonywane przez profesjonalistów doświadczonych w masażu ciężarnych); redukują stres i napięcie, poprawiają stan skóry, mogą niwelować bóle mięśni, stawów i więzadeł, – stosowanie maseczek i ampułek z kwasem hialuronowym; pomogą w walce z przesuszoną skórą, – peelingi antycellulitowe; przydatne w profilaktyce rozstępów i przy ujędrnianiu skóry czy poprawie krążenia, – również maski na całe ciało; pomagają nawilżyć i ujędrnić skórę, zapobiegają powstawaniu rozstępów. Uwaga! Do wszystkich zabiegów stosujemy zawsze tylko kosmetyki przeznaczone dla kobiet w ciąży. Szczególną ostrożność należy zachować przy wyborze olejków eterycznych (najbezpieczniej będzie sięgnąć po te stworzone specjalnie z myślą o kobietach w ciąży). Polecane są cytrusowy, lawendowy, rumiankowy czy neroli. Unikać należy olejku z mięty, mirry, lauru czy bazylii. W szczególności niebezpieczne okazać się mogą olejki: szałwiowy, cedrowy, jaśminowy, jałowcowy, rozmarynowy i z bergamotki20. Jakich zabiegów kosmetycznych należy unikać w czasie ciąży? – Solarium: promieniowanie ultrafioletowe może mieć negatywny wpływ na płód, – też zabiegi kosmetyczne z wykorzystaniem fal radiowych i prądów np. jonoforeza czy galwanizacja, – depilacja ciepłym woskiem; może mieć negatywny wpływ na układ krążenia, – sauna; zwiększa ryzyko przedwczesnych skurczów macicy, – także zabiegi z wykorzystaniem promieniowania ultradźwiękowego; mogą wywołać poronienie, – zabiegi polegające na nakłuwaniu np. wykonywanie tatuażu lub makijażu permanentnego; ze względu na zwiększoną podatność na ból oraz ryzyko zakażenia, – również zabiegi polegające na rozjaśnianiu; wykazano ich negatywny wpływ na płód, – zabiegi bazujące na algach np. maseczki; oprócz intensywnego zapachu cechuje je możliwość przenikania do krwioobiegu, – kuracje przeciwtrądzikowe oraz powodujące podwyższenie ciśnienia np. drenaż21. 20, 21. Dr n. med. Bień Agnieszka, mgr Turkosz Agnieszka, mgr Stadnicka Sabina, Kasprzak Joanna, Jamróg Magdalena, Zabiegi pielęgnacyjne i pielęgnacja skóry kobiety ciężarnej, Źródła: Abrahams Peter, Ciąża. Wszystko, co trzeba wiedzieć od poczęcia do porodu, Świat Książki, Warszawa 2009 Dr Anderson John, Dr Boogert Tom, Dr Greg Kesby, O’Connor Janette, Dr Robertson Robert, Dr Scott Fergus, Kalendarz mojej ciąży, wydawnictwo Feeria Dr n. med. Bień Agnieszka, mgr Turkosz Agnieszka, mgr Stadnicka Sabina, Kasprzak Joanna, Jamróg Magdalena, Zabiegi pielęgnacyjne i pielęgnacja skóry kobiety ciężarnej, Bręborowicz Maciej, Gruca-Stryjak Karolina, Krzyścin Mariola, Romanowski Leszek, Bręborowicz Grzegorz, Objawy zespołu kanału nadgarstka w ciąży i połogu, materiały ze strony prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich Hieronim Bartel, Embriologia: podręcznik dla studentów, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 2012 Kornas-Biela Dorota, Prenatalny rozwój dziecka, Miller, Hanretty, Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000 r. Moore, Persaud, Torchia, Embriologia i wady wrodzone, Elsevier Urban&Partner Poradnik dla kobiet w ciąży, materiały Fundacji Szczęśliwe Macierzyństwo, Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016 Urtnowska Katarzyna, Bułatowicz Irena, Radzimińska Agnieszka, Woźniak Magdalena, Wiśniewski Jacek, Zukow Walery, Fizjologiczne zmiany w układzie ruchu ciężarnej oraz związane z tym dolegliwości bólowe odcinka lędźwiowo-krzyżowego, Autor: Iza „II trymestr to czas pojawiania się pierwszych rozstępów skórnych. Najczęściej możemy zaobserwować je na brzuchu, piersiach, pośladkach oraz udach.” Od 15. tygodnia ciąży dziecko systematycznie zaczyna ssać kciuk. Płód jest już na tyle duży, że ciąża zaczyna być widoczna dla osób postronnych. Dziecko wyczuwa już nastrój matki. Zobacz, jak w 15. tygodniu ciąży rozwija się Twoje dziecko. Spis treści: Rozwój płodu w 15. tygodniu ciąży Co można dostrzec na USG w 15. tygodniu ciąży? Samopoczucie kobiet Pamiętaj o zdrowym stylu życia Rozwój płodu w 15. tygodniu ciąży 15. tydzień ciąży to czas, gdy niemal cała powierzchnia ciała płodu jest wrażliwa na dotyk. Nie dotyczy to górnej i bocznej części głowy. Chroni to dziecko podczas porodu przed silnym odczuwaniem ucisku. Zauważa się też reakcję dziecka na zmiany ciśnienia wód płodowych, pod wpływem których płód zwija się i obraca. W 15. tygodniu ciąży badacze dostrzegają także istotną aktywność mózgową u dziecka. Jego płuca wypełnione są płynem, ale można zaobserwować już na tym etapie ruchy oddechowe. Na tym poziomie rozwoju płodu łożysko odpowiada za regulację poszczególnych funkcji życiowych, opartych jeszcze o narządy mamy. W przyszłości, gdy dziecko przyjdzie na świat, zostaną one przekazane jego płucom, nerkom, jelitom oraz gruczołom dokrewnym. W 15. tygodniu ciąży niemal wszystkie kości dziecka są zmineralizowane. Gruczoły dokrewne – tarczyca i trzustka – intensywnie pracują. Przez przezroczystą i cienką skórę płodu można dostrzec bijące serce, a także naczynia krwionośne. Dziecko rośnie, jednak wolniej przybiera na wadze. Mierzy ponad 10 centymetrów oraz waży około 70 gramów. Jego nogi stają się dłuższe od rąk. Dziecku zaczynają rosnąć włosy. W 15. tygodniu ciąży w dole pleców i na pośladkach zaczyna pojawiać się brązowa tkanka tłuszczowa, charakterystyczna dla życia płodowego. Zaczynają formować się kubki smakowe dziecka, które w pełni ukształtują się około 20. tygodnia ciąży. Dzięki nim dziecko może wyczuwać zmieniający się smak wód. Co można dostrzec na USG w 15. tygodniu ciąży? 15. tydzień ciąży to czas, gdy na USG można zaobserwować, jak płód zaciska dłonie w pięści. Na USG dostrzeżesz ruchy dziecka, a także zobaczysz, jak się przeciąga, a w zależności od możliwości sprzętu widać, jak robi różne miny. Ruchy dziecka są bardziej intensywne, choć mama raczej jeszcze ich nie wyczuwa. Lekarz może spróbować dostrzec płeć Twojego dziecka, ale pamiętaj, że czas na ostateczne potwierdzenie płci przyjdzie w kolejnych tygodniach. Od 15. tygodnia ciąży możesz już wykonać nieinwazyjne badanie prenatalne, tak zwany test potrójny, który ma na celu wykrycie ryzyka wystąpienia u płodu wad, na przykład zespołu Downa czy też zespołu Edwardsa. Takie badanie opiera się na pobraniu od kobiety krwi w niewielkiej ilości i analizie biochemicznej próbki i nie jest rutynowo stosowane; zalecane jest między innymi w sytuacji, gdy z jakiegoś powodu do 14. tygodnia ciąży nie wykonano testu PAPP-A. W 15. tygodniu na USG 3D można zobaczyć strukturę powierzchniową, twarzoczaszkę oraz ocenić budowę kończyn i serca. Samopoczucie kobiety W 15. tygodniu ciąży brzuch kobiety zaczyna się zaokrąglać. Na tym etapie rozwoju możesz ręką wyczuć swoją rosnącą macicę. Wystarczy, że na brzuchu pomiędzy spojeniem łonowym a pępkiem położysz rękę. Jeżeli wyczujesz twardą wypukłość, to będzie to Twoja macica. W 15. tygodniu ciąży na Twoich piersiach mogą pojawić się widoczne naczynia żylne. Wskutek działania estrogenu poszerzają się one, przez co na tej części ciała można dostrzec ich sploty. Mogą zacząć pojawiać się rozstępy, które możesz zmniejszyć, stosując odpowiednie kremy czy balsamy. Jednakże obecność rozstępów w ciąży jest uwarunkowana przede wszystkim genami, dlatego czasem stosowanie preparatów przeciwko nim może nie być skuteczne. Możesz także zauważyć zwiększony apetyt. Twój organizm potrzebuje teraz jeszcze więcej witamin i kalorii, by dziecko mogło zdrowo rosnąć. W Twojej pochwie pojawia się więcej wydzieliny, której celem jest między innymi ochrona rozwijającego się płodu przed zakażeniami. Twoja pochwa jest też lepiej ukrwiona, a srom może być nieco obrzęknięty, co wynika z toczących się właśnie w Twoim organizmie zmian hormonalnych. Na tym etapie ciąży dziecko potrafi wyczuwać już nastrój matki, dlatego teraz tym bardziej dbaj o swoje samopoczucie i o to, by się nie stresować. W tym czasie możesz odczuwać większe libido, bezsenność, a także poprawę kondycji włosów oraz paznokci. Pamiętaj o zdrowym stylu życia Niezależnie od tego, który to miesiąc ciąży, powinnaś dbać o swój stan zdrowia. Odżywiaj się zdrowo. Niech Twoja dieta będzie zrównoważona. Pij regularnie wodę. Nie zapominaj także o kwasie foliowym i witaminie D w ciąży . Znajdziesz je w suplemencie diety MamaDHA Premium+. Ciąża to czas, gdy kobieta oczekuje na przyjście na świat swojego dziecka. To okres szczególny, pełen emocjonalnych chwil, trudów, trosk, ale też radości. Warto zachować ten czas w pamięci. Dbaj o siebie przez całą ciążę, a także przed planowanym zajściem w ciążę. Na podstawie: Kate Marple, 15 weeks pregnant, (dostęp: Ewelina Stefanowicz, Suplementacja witaminy D u kobiet w ciąży, (dostęp: Zofia Kończewska-Murdzek, Maria Murdzek-Wierzbicka, Rozwój dziecka w łonie matki, „Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio” 29, 2017, nr 1. 15. tydzień ciąży: Zmiany w Twoim organizmieMożesz zauważyć, że zwiększyła się wrażliwość Twoich piersi – nie służy Ci koronkowa bielizna. W 15. tygodniu ciąży polecamy noszenie biustonoszy z bawełnianymi miseczkami, aby jak najmniej ocierały wrażliwe miejsca. Pamiętaj, że teraz piersi będą bardzo szybko zwiększały swój rozmiar, dlatego kupuj nową bieliznę stopniowo, aby była dopasowana do Twojego może zauważysz, że okresowo odczuwasz ze strony pochwy różnego rodzaju dolegliwości. Najczęściej będzie niepokoił Cię świąd oraz upławy. Są to objawy infekcji pochwy. Nie martw się, że zaszkodzi to rozwojowi malucha – nie ma na to wpływu i jest jedynie dolegliwością, która w ciąży może być po prostu dla Ciebie uciążliwa. W okresie ciąży dochodzi bowiem do rozwoju pewnego rodzaju tolerancji immunologicznej organizmu, co sprzyja stanom zapalnym szyjce macicy zostaje uformowany czop śluzowy, który stanowi naturalną barierę między dzieckiem a światem zewnętrznym – jest to dodatkowa obrona przed potencjalnie groźnymi bakteriami, które mogłyby dostać się do środka jamy 15. tygodniu ciąży ciążowego brzuszka wciąż jeszcze nie widać – nic dziwnego, bo dziecko ma niecałe 9 cm długości. Pamiętaj, że jeśli jesteś w ciąży bliźniaczej, każdy z maluchów rośnie tak samo szybko, jak w ciąży pojedynczej. W tym przypadku zauważysz już wystający tydzień ciąży: Rozwój dzieckaOd 15. tygodnia ciąży każdy maluch rośnie swoim tempie – oczywiście wszystko w ramach przyjętych granic normy. Szacowane wielkości dziecka mierzone w czasie badania USG mogą się różnić między sobą o ponad tydzień. Pamiętaj, że nie świadczy to o niczym niepokojącym – jedne dzieci rosną po prostu szybciej, a inne wolniej – każde w swoim indywidualnym też, że sprawdzane teraz wymiary dziecka nie przewidują już tak dokładnie spodziewanego terminu porodu, jak było to w pierwszym trymestrze ciąży. Na tym etapie wyliczony wcześniej termin porodu nie jest już pomiarów, jakie wykonujemy w czasie badania USG na tym etapie ciąży, należą:BPD (biparietal diameter) – wymiar dwuciemieniowy, mierzony poprzecznie wymiar główki płodu,HC - (head circumference) – obwód głowy płodu,AC (adbominal circumference) – obwód brzucha płodu,FL (femur length) – długość kości udowej właśnie na podstawie tych pomiarów obliczamy komputerowo zarówno szacowany wiek płodu, jak i orientacyjną masę 15. tygodniu ciąży jego przybliżona masa to zaledwie ok. 75 gramów – to tyle, ile przeciętnie waży kurze jajko. Jesteś ciekawa, jak duże jest już Twoje dziecko? Przypomina teraz maluszek potrafi już ssać kciuk. Skóra na jego ciele jest bardzo cienka i przezroczysta – prześwituje przez nią siatka naczyń wiesz, że w 15. tygodniu ciąży dziecko uczy się oddychać? Widać już pierwsze ruchy oddechowe! Dziecko także połyka już płyn tydzień ciąży: Porady dla przyszłej mamyW czasie ciąży przyszłym mamom najczęściej dokuczają częste, nawrotowe zapalenia pochwy na tle grzybiczym. Objawem takiej infekcji są białe, grudkowate (o typie serka wiejskiego) upławy. Jeśli upławy przybierają barwę zielonkawą, oznacza to mieszaną infekcję pochwy. Zalecane jest leczenie tego stanu. W razie dolegliwości ze strony pochwy warto jest przyspieszyć wizytę u swojego ginekologa, najważniejszy jest bowiem Twój komfort i czasie ciąży warto pomyśleć o zredukowaniu spożycia cukrów – staraj się ograniczyć spożywanie słodyczy. Cenne będzie wzbogacenie diety w kefiry i kiszonki, które naturalnie stymulują organizm, a dokładnie środowisko pochwy, do produkcji dobroczynnych pałeczek kwasu mlekowego, które z kolei pomagają uniknąć nawrotu także o właściwym produkcie do mycia okolic narządów płciowych – istnieje dużo preparatów stosowanych do wspomagania leczenia przy nawrotowych grzybicach. Przeczytaj również:Oceń ten artykuł:

ciąża 15 tydzień brzuch